Dźwigi budowlane

Co kryje się pod nazwą dźwig budowlany?

To nic innego jak po prostu winda, ale myślę, że każdy słysząc to słowo, ma przed oczami zwykłą windę służącą do transportu ludzi na różne piętra w budynku. Nic bardziej mylnego, bo winda nie służy jedynie do przewozu osób. Ogólna definicja dźwigu budowlanego mówi, że jest to urządzanie przeznaczone do przemieszczania osób lub ładunków. Transport odbywa się w kabinie lub na platformach wzdłuż sztywnych prowadnic nachylonych do poziomu pod kątem większym niż 15 stopni, pomiędzy określonymi poziomami, zwykle na dużą wysokość. Wszystkie rodzaje dźwigów budowlanych podlegają dozorowi technicznemu.

 

Klasyfikacja dźwigów (wind)

Ze względu na typ napędu dźwigu:

• dźwigi z napędem elektrycznym,
• dźwigi z napędem hydraulicznym.

Ze względu na konstrukcję szybu dźwigowego:

• dźwigi z maszynownią,
• dźwigi bez maszynowni,
• dźwigi z szybem otwartym (panoramiczne).

Ze względu na budowę mechanizmu napędowego dźwigu:

• dźwigi z reduktorem,
• dźwigi bez reduktora.

Ze względu na sposób sterowania dźwigiem:

• sterowanie zewnętrzne,
• sterowanie wewnętrzne,
• sterowanie przestawne,
• sterowanie zbiorcze,
• sterowanie grupowe,
• sterowanie dyspozycjami.

Ze względu na konstrukcję dźwigu:

• jednokabinowe

Ze względu na przeznaczenie:

• osobowe,
• osobowo-towarowe,
• towarowe,
• szpitalne,
• budowlane.

W dalszych częściach artykułu zajmiemy się objaśnieniem wybranych rodzajów wind według klasyfikacji ze względu na przeznaczenie.

 

Dźwig towarowy 

Urządzenia te przeznaczone są do przewozu ładunków pomiędzy kondygnacjami budynków. Mają one zazwyczaj samonośną konstrukcję oraz działają półautomatycznie. Obsługa urządzenia ogranicza się do załadownia towaru, zamknięcia szybu oraz wyboru poziomu dostarczenia. Dźwigi towarowe nie posiadają wewnętrznego sterowania oraz nie służą do przewozu osób. Poruszają się po prowadnicach ułożonych pionowo lub prowadnicach nachylonych w stosunku do pionu pod niewielkim kątem. We wnętrzu dźwigu tego rodzaju może zmieścić się określona objętość ładunków. Masa przewożonego ładunku także może podlegać ograniczeniom. W związku z tym, ciężar ten nie może zostać przekroczony. Towar umieszczany jest w dźwigu np. za pomocą wózka widłowego, elektrycznego lub paletowego ręcznego.

Windy towarowe posiadają bardzo stabilną konstrukcję oraz są proste w obsłudze. Swoje zastosowanie znajdują w wielu sektorach przemysłu. Wykorzystywane są na magazynach oraz halach produkcyjnych w celu transportu towarów niezbędnych do pracy. Windy te mogą również stanowić tymczasową konstrukcję na placu budowy, gdzie odbywa się transport ciężkich materiałów budowlanych. Do ich obsługi wymagane są uprawnienia wydawane przez Urząd Dozoru Technicznego.

 

Dźwig towarowo-osobowy

Od dźwigu towarowego różni się on tym, że może wraz z towarem przewozić osoby. Posiada on zatem panel sterowania wbudowany wewnątrz kabiny windy. Transport odbywa się na podobnej zasadzie, jak w przypadku dźwigu towarowego – za pomocą prowadnic. Dźwigi towarowo-osobowe charakteryzują się większą przestrzenią wewnątrz, gdyż mają za zadanie, oprócz ładunku, pomieścić również osoby obsługujące go.

Wyciąg towarowy

Wyciąg towarowy jest to platforma, za pomocą której ładunki transportowane są na różne wysokości. Ta platforma jest przesuwana po maszcie, który przymocowany jest do przewoźnego podwozia i opuszczany w sposób pochyły na dach budynku. Maszt swoją konstrukcją przypomina drabinę. Wyciągi towarowe, tak samo, jak dźwigi podlegają dozorowi technicznemu, a osoba obsługująca je, musi mieć stosowne uprawnienia.

 

Dźwigi budowlane, a uprawnienia UDT 

Osoba obsługująca dźwigi budowlane musi mieć odpowiednie uprawnienia. Aby je uzyskać, należy przejść przez szkolenie oraz zdać egzamin przed komisją egzaminacyjną Urzędu Dozoru Technicznego. Kursy dostępne są w dwóch kategoriach:

• dźwigi budowlane, w które wlicza się dźwigi towarowe, towarowo-osobowe oraz wyciągi towarowe.
• dźwigi towarowo-obsługowe wyposażone w sterowniki wewnętrzne oraz dźwigi szpitalne.

Każde szkolenie przygotowuje kursanta zarówno do egzaminu teoretycznego, jak i praktycznego. Celem kształcenia jest także nauka umiejętności, takich jak:

• zasady eksploatacji urządzeń (zgodne z przepisami UDT),
• znajomość budowy poszczególnych rodzajów dźwigów,
• znajomość podstawowych obowiązków wykonywanych przed, w trakcie i po zakończeniu pracy.

Zadaniem operatora przed rozpoczęciem pracy, jest sprawdzenie stanu windy. Powinien on także wiedzieć, czy decyzja pozwalająca na jej użytkowanie nie straciła ważności. Konieczne jest również zachowanie szczególnej ostrożności w momencie wprowadzania towarów do windy oraz ich późniejszego rozładunku. Dzięki wymogowi posiadania uprawnień praca jest bezpieczniejsza: mamy pewność, że operator został odpowiednio wykwalifikowany do wykonywania danych czynności. Niewłaściwe użytkowanie dźwigów niesie ryzyko powstania wypadków.

Uprawnienia na obsługę dźwigów budowlanych wydawane są na okres 10 lat. W momencie, gdy okres ten dobiega końca, należy złożyć wniosek o przedłużenie ważności uprawnień. Warunkiem jest jednak konieczność poświadczenia faktu wykonywania pracy jako operator tych urządzeń przez okres co najmniej 3 lat w ciągu ostatnich 5 lat.

 

Eksploatacja dźwigów budowlanych 

Urząd Dozoru Technicznego ściśle określa przepisy i zasady prawidłowej eksploatacji dźwigów budowlanych. Przestrzeganie ich przez użytkowników urządzeń zmniejsza ryzyko awarii oraz wypadków. Konieczne jest użytkowanie dźwigów zgodnie z ich instrukcją i przeznaczeniem. Obowiązkiem właściciela jest wyposażenie dźwigu w instrukcję pracy, tak aby osoba obsługująca urządzenie miała do niej stały dostęp. Ważne jest również zapewnienie odpowiedniej konserwacji urządzenia zgodnie z wymogami załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18.07.2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849), ze zmianą z dnia 20.02.2003 r. (Dz. U. Nr 50, poz. 426). Przeglądy techniczne i konserwacyjne powinny odbywać się cyklicznie w określonych terminach. Każde urządzenie musi posiadać dziennik prowadzonych konserwacji.

 

Badania techniczne  

Dźwigi budowlane są urządzeniami objętymi pełnym dozorem technicznym, dlatego muszą być cyklicznie poddawane badaniom okresowym. Podczas przeprowadzania badania organ dozoru technicznego sprawdza księgę rewizyjną, dziennik konserwacji, protokoły pomiarów elektrycznych oraz zaświadczenia kwalifikujące operatorów i konserwatorów urządzenia.

Cel badań okresowych:

• Sprawdzenie czy zalecenia wydane podczas poprzedniego badania zostały wykonane.
• Określenie, czy podczas eksploatacji nie powstały uszkodzenia bądź zmiany stanu urządzenia wpływające na bezpieczeństwo użytkowania.
• Upewnienie się, czy urządzenia zabezpieczające i ochronne działają prawidłowo.
• Sprawdzenie instrukcji umieszczonych na urządzeniu, weryfikacja poprawności ich umieszczenia oraz kontrola czytelności.
• Określenie czy urządzenie nie wymaga napraw.

Badania okresowe dla dźwigów budowlanych wykonywane są w różnych odstępach czasu, zależnych od rodzaju urządzenia. Mogą one odbywać cię raz na rok bądź raz na 3 lata.

Oprócz wyżej opisanych badań, poszczególne urządzenia poddawane są dodatkowo badaniom doraźnym, które dzielimy na:

• badanie kontrolne i eksploatacyjne,
• poawaryjne lub powypadkowe,
• wynikające z bieżących potrzeb.